Επεξεργασία πηγής

Θέμα Β2/2001

Με βάση τις δύο πηγές που σας δίνονται και τις ιστορικές σας γνώσεις για την τροποποίηση του Συντάγματος και το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου το 1911, να αποτιμήσετε κατά πόσο οι αλλαγές που επέφερε τότε ο Ε. Βενιζέλος ανταποκρίνονταν στα αιτήματα του κινήματος στο Γουδί (1909).  Μονάδες 25

α. Προκήρυξη του Στρατιωτικού Συνδέσμου την ημέρα του κινήματος,

15 Αυγούστου 1909:

«Προς την Α.Μ. τον Βασιλέα, την Κυβέρνησιν και τον Ελληνικόν Λαόν.

... Ο Σύνδεσμος των αξιωματικών του Εθνικού Στρατού της Ξηράς και του Ναυτικού ... προβαίνει εις την υποβολήν ιεράς παρακλήσεως προς τον Βασιλέα ... και προς την Κυβέρνησίν του, όπως ολοψύχως επιδοθώσιν εις την άμεσον και ταχείαν ανόρθωσιν των κακώς εν γένει εχόντων, ιδία δε των του Στρατού και του Ναυτικού ...

... Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ποθεί ... όπως η Διοίκησις της Χώρας καταστή χρηστή και έντιμος, όπως η Δικαιοσύνη απονέμηται ταχέως μετ’ αμεροληψίας και ισότητος προς άπαντας εν γένει τους πολίτας αδιακρίτως τάξεως, όπως η Εκπαίδευσις του Λαού καταστή λυσιτελής δια τον πρακτικόν βίον και τας στρατιωτικάς ανάγκας της Χώρας, όπως η ζωή, η τιμή και η περιουσία των πολιτών εξασφαλισθώσιν, και τέλος όπως τα οικονομικά ανορθωθώσι».

Γιάννης Κορδάτος: Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, Ε΄, σ. 114-117.

β. Από το λόγο του Ελευθερίου Βενιζέλου στις 5.9.1910 στην πλατεία

Συντάγματος:

«Συμπολίται,

Γνωρίζετε ποία υπήρξαν τα αίτια, τα οποία προεκάλεσαν την εξέγερσιν του Αυγούστου παρελθόντος έτους, επομένως δεν έχω ανάγκην να υπομνήσω αυτά εις υμάς δια μακρών ... Αστική δικαιοσύνη εφαρμόζουσα προς ρύθμισιν των σχέσεων του συγχρόνου βίου νομοθεσίαν χρονολογουμένην από 15 και 20 αιώνων ... Εμπορική νομοθεσία χρονολογουμένη από ενός αιώνος ... Ποινική διαδικασία ήτις ... κινείται βραδύτατα ... Δημοσία εκπαίδευσις, ήτις ... εκτρέφει δι’ ανεπαρκούς άλλως τε μορφώσεως τροφίμους του προϋπολογισμού ανικάνους δια κάθε άλλο πλουτοπαραγωγόν επάγγελμα...

... Η Διοίκησις φατριάζουσα ...

... Έλλειψις αγροτικής ασφαλείας ... Αδιαφορία εντελής προς τας εργατικάς και αγροτικάς τάξεις ... Ανικανότης προς παρασκευήν αναλόγου προς τους πόρους της χώρας αλλά φερεγγύου και ετοιμοπολέμου πάντοτε στρατιωτικής δυνάμεως ... Η εκ των εκλογών της 8ης Αυγούστου προελθούσα λαϊκή αντιπροσωπεία αποστολήν έχει όπως αναθεωρήση ωρισμένας διατάξεις του Συντάγματος. Αλλά θα παρεγνώριζέ τις προφανή αλήθειαν, εάν δεν ανεγνώριζεν, ότι εύρυνσις του κύκλου των εργασιών αυτής, όπως αναθεωρηθώσι και άλλαι διατάξεις του Συντάγματος, μη θίγουσαι ούτε την μορφήν της Πολιτείας, ούτε την εξουσίαν ή το πρόσωπον του Βασιλέως, ούτε την τάξιν της διαδοχής, ανταποκρίνεται προς ισχυράν αξίωσιν της Κοινής Γνώμης».

Γιάννης Κορδάτος: Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, Ε΄ σ. 210-215.

Ενδεικτικές απαντήσεις:

ΙΘΚ

Η ίδρυση του κόμματος των Φιλελευθέρων

Ο χρόνος ίδρυσης του Κόμματος των Φιλελευθέρων

Στις 22 Αυγούστου φίλοι του Βενιζέλου ίδρυσαν επίσημα το κόμμα των Φιλελευθέρων. «Λίγο μετά τις πρώτες εκλογές του 1910, στις 22 Αυγούστου, συγκροτήθηκε τυπικά το κόμμα των Φιλελευθέρων, κατά κύριο λόγο από "αναθεωρητές" της Εθνοσυνέλευσης· προσαρτήθηκαν σ' αυτό 16 ραλλικοί, 9 βουλευτές του μαυρομιχαλικού κόμματος και 3 θεοτοκικοί». (Hering,II,σ. 694).

Ο Βενιζέλος δήλωσε ότι δεν ήλθε ως αρχηγός «νέου και εοχηματισμένου κόμματος» (προανήγγειλε την ίδρυση κόμματος, ίσως για λόγους ρητορείας, εντυπωσιασμού, επειδή δεν ήθελε να φανεί ότι εντάχθηκε αυτός ο νεοαφιχθείς σε ένα κόμμα που δεν το ίδρυσε ακριβώς ο ίδιος κλπ.). Πάντως προεξήγγειλε την ίδρυση κόμματος το οποίο προϋπήρχε της προεξαγγελίας.

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, Γ’ Λυκείου, Θεωρητικής κατεύθυνσης, Βιβλίο Καθηγητή σ. 56

Επεξεργασία πηγής

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και το περιεχόμενο του παραθέματος, να σχολιάσετε το χαρακτήρα του Συντάγματος του 1844

Η σύμπραξη πάντως της Εθνικής συνέλευσης, σαν λαϊκής αντιπροσωπείας, στην κατάρτιση του Συντάγματος του 1844 προσέδωσε σ' αυτό το χαρακτήρα «συμβολαίου» ανάμεσα στο λαό και στο μονάρχη. Θα πρέπει να διευκρινιστεί εδώ ότι τα κυρίαρχα στοιχεία της λαϊκής αντιπροσωπείας, που είχε συμπράξει στις σχετικές διαδικασίες, συνέθεσαν φατρίες από την άρχουσα τάξη, που έλεγχε την εξουσία σ' όλη τη διάρκεια της επανάστασης και οι οποίες, καθώς αποδείχτηκε, είχαν την ευχέρεια να μεταθέτουν τον πολιτικό αγώνα από τα άμεσα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στο ζήτημα της εγκαθίδρυσης συνταγματικών θεσμών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το αντιπροσωπευτικόν σύστημα εις μίαν κοινωνίαν εστερημένην επαρκούς κατανομής της γης και αναπτύξεως των μαζών, θα απετέλει κατ' ανάγκην τον καταλληλότερον τρόπον επικρατήσεως της ολιγαρχίας δια των καλπών. Ανεξάρτητα από τις συγκε­κριμένες διαπιστώσεις, το Σύνταγμα του 1844 υπήρξε κάτι περισσότερο από ένα Σύνταγμα παραχωρημένο: ένα Σύνταγμα - συμβόλαιο ή Σύνταγμα - συνθήκη ή τέλος, Σύνταγμα  - συνάλλαγμα

Π. Πετρίδης, Πολιτικές δυνάμεις και συνταγματικοί θεσμοί στη νεότερη Ελλάδα (1844-1940), σελ. 20-21